PEYZAJ MİMARLIĞI VE ÖNEMİ

     Peyzaj mimarı, “peyzajı oluşturan doğal ve kültürel bileşenlerin ve çevrelerin koruma-kullanım dengesi gözetilerek; ekolojik, ekonomik, estetik ve işlevsel ölçütlere uygun olarak peyzaj planlama ve tasarımı, onarımı, korunması ve yönetimi konularında bilim ve sanat temelinde proje, uygulama, danışmanlık, kontrol ve denetleme hizmetleri veren kişidir”. Peyzaj mimarının görevi; Özellikle sürdürülebilir yaşam merkezli (doğa ve kültür süreçleri ve bileşenlerini dikkate alarak) olmak üzere düzenleme, yenileme, geliştirme, onarma, koruma temelinde insanların yaşadığı, algıladığı veya değer biçtiği söz konusu alanlar veya mekanları en güzel, en ideal ve sağlıklı bir şekilde üretmek veya var etmektir. Sonuçta; insanın var oluş nedenine uygun sağlığını ve mutluluğunu gözeterek yaşam standardını artırmak ve geliştirmek en temel hedefi olmalıdır (Gül ve Akten, 2009).

Peyzaj Mimarlığı bir anlamda mimari birimler ve çevresi arasındaki bağı kuran bir meslek disiplinidir. Bu bağ kurulurken yeşil alanlar, çalışma alanlarının temelini oluşturmaktadır. “Kentsel planlama ile ilgili kararlar alınırken, doğaya ve yeşil alanlara olan gereksinme göz ardı edilmemelidir. Çünkü doğa ile bütünleşme, ekolojik sürdürülebilirliğin en önemli bileşenidir (Ezenci, 2018, s. 390). Doğa ile çalışmak hem bilimsel temelli hem de estetik çalışmalar üretmek anlamına gelmektedir. Bu anlamda “Peyzaj Mimarlığı; bir bilim ve sanat dalıdır (Gazvoda, 2002, s. 117)”; estetik ve fonksiyonel çevre ve mekân düzenleme sanatı (Pamay, 1975, s. 25); “sanat, bilim ve kültürel çalışmalar aracılığıyla mekânın doğasını anlamaya yönelik yaklaşımlar dış mekânın nasıl değiştirilebileceği ve hangi dereceye kadar değişmeden kalması gerektiğine yönelik görüşler ortaya koymaktadır (Jorgensen, 2016)”.

     Peyzaj mimarlığının temel kuramsal zeminini Swaffield (2002) “peyzaj mimarlığındaki teorik bilgi nasıl bir biçim almalıdır, peyzaj mimarlığı tasarım süreci nedir ve peyzaj mimarlığının yaratmaya çalıştığı mekân ve biçim, anlam ve deneyim nitelikleri nelerdir” sorularıyla açıklamaya çalışmıştır.

     Gerek doğal peyzajın korunması ve sürdürülmesinde gerekse kentsel ve kırsal peyzajın işlevsel, estetik ve sağlıklı bir şekilde planlanmasında Peyzaj Mimarlığına büyük görev ve sorumluluklar düşmektedir.  Aslında yapılan çok sayıdaki tanımlar dikkate alındığında peyzaj mimarı ve peyzaj mimarlığı mesleğinin uygulamada kamuoyu tarafından ve diğer mesleki disiplinler tarafından tam olarak algılanamadığı veya anlaşılamadığı görülmektedir. Ayrıca bu mesleğin yasal ve yönetsel olarak etkin ve yetkinliğinin gerçekleştirilememesi, mesleki kavramların tam olarak açık ve net olarak ortaya konulamaması veya yansıtılamaması, gibi nedenler bu mesleğin tanınması ve kabulünü de sınırlamaktadır (Gül, Örücü ve Eraslan, 2011).

     Peyzaj mimarlığı genel olarak sadece bahçe ve park tasarımını değil, gözün gördüğü manzaralardaki, kameriyeden bitkisel tasarıma, çöp kutularındaki aydınlatma elemanına kadar büyük ölçekli kent park planlama ve tasarım yapılabilme imkanı tanır. Diğer meslek grupları ile peyzaj mimarlığının karıştırılmasındaki en büyük neden büyük bir alana yaygın bir şekilde yer almasıdır. Bitki bilgisinin yanı sıra peyzaj mimarlığında toprak bilgisi, iklim bilgisi, konstrüksiyon bilgisi, materyal bilgisi gibi donanım ve bilgiye sahip olunması gerekir.

Peyzaj mimarlığı, açık alanların tasarımı, planlanması ve yönetimiyle ilgilenen bir disiplindir. Peyzaj mimarlığı, kentsel, kırsal ve endüstriyel alanların, parkların, bahçelerin, bahçe tasarımlarının, rekreasyon alanlarının, yolların, plajların ve diğer açık hava mekanlarının planlanmasında ve tasarımında kullanılır.

Peyzaj mimarlığının önemi şu şekillerde özetlenebilir:

·  Estetik açıdan önemli: Peyzaj mimarlığı, doğal ve yapay unsurların bir arada kullanımıyla estetik açıdan çekici ve göz alıcı açık alanlar oluşturur.

· Çevre dostu: Peyzaj mimarlığı, doğal peyzaj unsurlarının korunmasını ve çevrenin daha sürdürülebilir bir şekilde kullanılmasını sağlar. Ayrıca, bitki örtüsünün artırılması ve doğal habitatların korunması gibi çevre dostu uygulamaların da kullanılmasını teşvik eder.

·  İnsan sağlığı ve refahı: Peyzaj mimarlığı, insanların açık hava alanlarından yararlanmasını teşvik eder ve insanların sağlığı ve refahı için önemlidir. Ayrıca, yeşil alanların artırılması ve doğal peyzaj unsurlarının kullanılması, insanların stres düzeylerini azaltabilir ve genel sağlıklarını ve mutluluklarını artırabilir.

· Fonksiyonel ve kullanışlı: Peyzaj mimarlığı, açık alanların fonksiyonel ve kullanışlı olmasını sağlar. Örneğin, bir parkın veya bahçenin kullanımına uygun olarak tasarlanması, insanların bu alanları rahatlıkla kullanmalarını sağlar.

· Ekonomik açıdan önemli: Peyzaj mimarlığı, kentsel alanların yeniden yapılanmasında ve geliştirilmesinde önemli bir rol oynar. Peyzaj mimarlığı uygulamalarının kullanımı, bir bölgenin ekonomik değerini artırabilir ve turizm potansiyelini de artırabilir.

KAYNAKLAR

Gül, A., Akten, M. 2009. Peyzaj Mimarlığına Giriş Ders Notları. SDU Orman Fak. Peyzaj Mimarlığı Bölümü, Isparta.(Basılmamış).

Ezenci, B. (2018). İmar planlarının hazırlanma süreci ve peyzaj mimarlığı disiplini açısından karşılaşılan sorunlar. Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji dergisi, 6, s. 382-392.

Gazvoda, D., Characteristics of modern landscape architecture and its education. Landscape and urban planning(60), s. 117-133, 2002.

Jorgensen, K.,What is landscape architecture about? Scientific Journal of Latvia University of Agriculture Landscape Architecture and Art, 7(7), s. 46-49, 2016.